Συνέντευξη με τον πρόεδρο του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ), Νικόλαο Τσεμπερλίδη

Του Μπάμπη Γιαννακίδη 

Η καθαρή ενέργεια περνά το κατώφλι του σπιτιού μας και επιφέρει αλλαγές, μικρότερες ή μεγαλύτερες. Αλλαγές που, όπως φαίνεται, δεν είναι προσωρινές αλλά ήρθαν για να μείνουν γι’ αυτό και σε αρκετές περιπτώσεις μας οδηγούν σε αλλαγές τρόπου σκέψης και καταναλωτικών συνηθειών. Νέα οικιακά προϊόντα, προσαρμοσμένα στις σύγχρονες μορφές ενέργειας εμφανίζονται καθημερινά στην αγορά και μας “ καλούν” να τα αγοράσουμε, όπως για παράδειγμα: κουζίνες και ψυγεία αερίου, σύγχρονοι ηλιακοί θερμοσίφωνες, συστήματα ψύξης/θέρμανσης με ενέργεια από τον ήλιο ή τη γη αλλά και ηλιακοί φορτιστές κινητών, ηλιακά φωτιστικά κήπων, μπαλκονιών κ.α.
Όλα αυτά τα προϊόντα και άλλα που πρόκειται να ακολουθήσουν, ζητούν την προσοχή μας, την εξοικείωσή μας και βεβαίως τη σωστή ενημέρωσή μας τόσο για την αγορά τους όσο και για τη σωστή χρήση και (όταν κλείσουν τον κύκλο της ζωής τους) την ενδεδειγμένη απόρριψή τους. 
Για τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά από την ολοένα και μεγαλύτερη παρουσία προϊόντων που “ συνδέονται” με την αποκαλούμενη “ Πράσινη” ή “ Καθαρή” Ενέργεια αλλά και το τι πρέπει να προσέχουμε κατά την απόκτηση και χρήση τους, μας μιλά ο πρόεδρος του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ), Νικόλαος Τσεμπερλίδης, σε μια συνέντευξη στο πλαίσιο του νέου αφιερώματος του ΑΠΕ-ΜΠΕ υπό τον τίτλο “ Green Energy”. 

Ερ.: Πόσο έτοιμος είναι κ.Τσεμπερλίδη ο καταναλωτής για να υιοθετήσει συνήθειες και πρακτικές που απαιτεί η νέα εποχή στο χώρο της ενέργειας, ποια είναι τα κριτήριά του για την αγορά τους και ποια είναι τα βασικά προϊόντα της κατηγορίας αυτής που ενδιαφέρουν τον Έλληνα καταναλωτή; 

Απ.: Είναι ξεκάθαρο ότι ο καταναλωτής για να κάνει τις επιλογές του σε “ πράσινα” προϊόντα (στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη στο βαθμό που θα θέλαμε πολλά πιστοποιημένα προϊόντα) πρέπει να πεισθεί για δύο πράγματα: Πρώτον ότι με την επιλογή του προστατεύει το περιβάλλον και δεύτερον ότι προκύπτει κάποιο οικονομικό αντίκρισμα στο πορτοφόλι του. Άρα θα επιλέξει συσκευές που έχουν χαμηλή κατανάλωση ενέργειας γι αυτό και θέλει να έχει μια καλή ενημέρωση για το τι κερδίζει επιλέγοντας τη μία συσκευή και όχι την άλλη. Έτσι μπορεί παράλληλα να ικανοποιεί και τις δύο απαιτήσεις, και να δείχνει την ευαισθησία του για το περιβάλλον και να μπορεί να υπολογίζει το οικονομικό όφελος στον οικογενειακό του προϋπολογισμό. Προς αυτή την κατεύθυνση πιστεύω ότι γίνεται καλή δουλειά με τη νέα ενεργειακή σήμανση που φέρουν από 1ης Μαρτίου κάποιες βασικές οικιακές συσκευές. 
Τώρα, σε ό,τι αφορά τις συσκευές στη Ελλάδα που αξιοποιούν την πράσινη ενέργεια και έχουν την προτίμηση των καταναλωτών, σίγουρα μπορούμε να μιλήσουμε για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Βλέπετε η χώρα μας έχει πολύ μεγάλη περίοδο ηλιοφάνειας κι αυτό ευνοεί την επιλογή και χρήση των συγκεκριμένων συσκευών. Η απόσβεση από τη χρήση ηλιακών θερμοσιφώνων θεωρείται σίγουρη καθώς οι συσκευές αυτές έχουν άμεση απόδοση και μεγάλη διάρκεια ζωής. Εξετάζοντας άλλες συσκευές, εγώ θα εξαιρούσα όλες εκείνες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο γιατί, άσχετα από τι επιδιώκεται να επικρατήσει, το φυσικό αέριο δεν συμπεριλαμβάνεται στις ΑΠΕ. Γι αυτό και στην Ε.Ε. η κατεύθυνση είναι ότι μέχρι το 2050 οι ενεργειακές ανάγκες στην ψύξη και τη θέρμανση πρέπει να καλύπτονται κατά 50%-70% από ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από ΑΠΕ. 
Κάποιες άλλες συσκευές που οι καταναλωτές βάζουν ολοένα και περισσότερο στη ζωή τους  είναι οι ηλιακοί φορτιστές αλλά και τα φωτιστικά κήπου ή άλλων χώρων που χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια.  Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι για να φωτίσεις έναν κήπο με την παραδοσιακή μέθοδο, πρέπει να κάνεις ειδική ηλεκτρική καλωδίωση, κάτι που σίγουρα είναι αρκετά δαπανηρό σε σχέση με τα αυτόνομα ηλιακά φωτιστικά που τα τοποθετείς όπου θέλεις, με ελάχιστο κόστος. Το πρόβλημα όμως με αυτά τα προϊόντα με τη χαμηλή τιμή αγοράς, είναι ότι δεν έχουν καμία πιστοποίηση και η διάρκεια ζωής τους είναι άγνωστη. Έτσι δεν μπορείς να κάνεις αξιόπιστες συγκρίσεις για το ποιο σε συμφέρει να αποκτήσεις και ποιο όχι. Γι αυτό και πιστεύουμε πως πρέπει να έρθει κάποια στιγμή που όλες αυτές οι συσκευές θα αναφέρουν την πραγματική διάρκεια της ζωής τους. 

Ερ.: Ξέρουμε όλοι ότι ένα από τα θέματα που απασχολεί έντονα ένα νοικοκυριό είναι η ψύξη και η θέρμανση του σπιτιού. Τι ρόλο μπορεί να παίξει σε αυτόν τον τομέα η πράσινη ενέργεια; 

Απ.:  Σύμφωνα με έρευνα της Ε.Ε. η ψύξη και η θέρμανση απορροφούν κατά μ.ο. περίπου το 45% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας που καταγράφεται σε ένα σπίτι. Άρα, ο τομέας αυτός σίγουρα ενδιαφέρει πολύ τον καταναλωτή. Αυτό δεν αντιμετωπίζεται μόνο με την αλλαγή συσκευών και συστημάτων ψύξης και θέρμανση καθώς το θέμα είναι πιο σύνθετο και σχετίζεται άμεσα και με την ίδια τη θωράκιση του οικήματος, άρα με την ενεργειακή απόδοσή του. Εδώ πρέπει κανείς να δει το θέμα πιο σύνθετα και να αξιοποιήσει αυτά που προβλέπει η οδηγία 844 του 2018 η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον νόμο 8645 του 2020 και αφορά όλα αυτά που ξέρουμε περί ενεργειακών πιστοποιητικών και τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτηρίου.
Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να υπάρχει, από πλευράς κυβέρνησης, διαρκής ενημέρωση αλλά και κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα δίνουν κίνητρο για την ενεργειακή αναβάθμιση, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις παλαιές κατασκευές. Βεβαίως δεν μιλάμε μόνο για την ιδιωτική κατοικία αλλά και για τα δημόσια κτίρια. 

Ερ.: Τι πολιτικές πιστεύετε ότι χρειάζονται εκ μέρους του κράτους (πχ επιδοτήσεις, ενημερωτικές καμπάνιες) προς την κατεύθυνση υιοθέτησης εκ μέρους των καταναλωτών πρακτικών και συνηθειών χρήσης καθαρής ενέργειας;

Απ.: Σίγουρα πρέπει να υπάρξουν ενημερωτικές καμπάνιες οι οποίες, όμως πρέπει να τρέξουν παράλληλα με τη χρηματοδότηση. Μιλάμε για βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Τέτοια προϊόντα πρέπει να βοηθήσουν ιδιαίτερα όσους έχουν κατοικίες υποβαθμισμένες. 
Εδώ βέβαια πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στο κεφάλαιο των ενεργειακών πιστοποιητικών και πως αυτά βγαίνουν. Έχω την εντύπωση ότι η απόκτηση ενεργειακών πιστοποιητικών έγινε μια τυπική διαδικασία που επί της ουσίας δεν παίζει κανέναν ρόλο. Για παράδειγμα, δεν παίζει κάποιον ρόλο στην διαμόρφωση του ενοικίου. Η τιμή είναι θέμα μόνο προσφοράς και ζήτησης αναλόγως της περιοχής και όχι (και) των ενεργειακών χαρακτηριστικών του σπιτιού. Για να έχει κάποια ουσία η απόκτηση ενεργειακού πιστοποιητικού, τόσο για τον ιδιοκτήτη του ακινήτου όσο και για τον ενοικιαστεί, πρέπει να δοθούν κίνητρα. Θα μπορούσε για παράδειγμα να επιδοτείται ένα μέρος του ενοικίου, ας πούμε η διαφορά που θα προκύπτει στην τιμή ενοικίασης ενός αναβαθμισμένου ενεργειακά σπιτιού έναντι κάποιου αντίστοιχου, αλλά ενεργειακά υποδεέστερου.

Ερ.:  Τι πρέπει να προσέχει ο καταναλωτής όταν αγοράζει ένα νέο προϊόν που είναι προσανατολισμένο στις αρχές της καθαρής ενέργειας;

Απ.:  Ένα προϊόν για να είναι προσανατολισμένο στις αρχές της καθαρής ενέργειας πρέπει να έχει ενεργειακή σήμανση στην υψηλότερη κατηγορία και να κάνει γνωστή τη διάρκεια ζωής του. Αν είναι προϊόντα που απαξιώνονται μέσα σε δύο χρόνια αυτό σημαίνει ότι, ναι μεν κατά την αγορά κερδίζεις κάποια χρήματα λόγω χαμηλότερης τιμής αλλά στο τέλος χάνεις αυτό το πλεονέκτημα λόγω της μικρής διάρκειας ζωής του προϊόντος. Κατά συνέπεια, αν περάσει στον καταναλωτή η πληροφορία ότι, με τα ίδια ή με λίγα παραπάνω χρήματα θα αποκτήσει ένα προϊόν με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής τότε θα αντιληφθεί ότι από αυτό θα προκύψει κέρδος και για την τσέπη του αλλά και για τον πλανήτη. Όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ένα προϊόν που απαξιώνεται σύντομα και αντικαθίσταται, καταναλώνει πολύ περισσότερους πόρους. Ξέρετε ότι για να παραχθεί ένα τζιν παντελόνι σπαταλώνται 5000 λίτρα νερού. Είναι τρομακτικό αν το συνειδητοποιήσει κανείς αυτό το νούμερο...
Αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι πολύ κρίσιμο για τις εξελίξεις,όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ε.Ε., είναι ότι πρέπει να βρούμε τη χρυσή τομή μεταξύ του οικονομικού κινήτρου και της καλλιέργειας της ευαισθησίας για την προστασία του πλανήτη. 

Ερ.:  Η νέα ενεργειακή σήμανση που ισχύει από 1 Μαρτίου 2021 στην Ε.Ε. για κάποιες οικιακές συσκευές, πιστεύετε ότι θα βοηθήσει κατασκευαστές και καταναλωτές να υιοθετήσουν μια πιο “ πράσινη” κουλτούρα σε ότι αφορά την κατανάλωση ενέργειας;

Απ.:  Σίγουρα θα βοηθήσει! Η νέα ενεργειακή σήμανση είναι μία μάχη που δίνουμε εδώ και κάποια χρόνια. Μέχρι σήμερα η σήμανση που υπήρχε δεν βοηθούσε αποτελεσματικά τον καταναλωτή να κάνει ουσιαστικές συγκρίσεις μεταξύ μεταξύ προϊόντων. Η παλαιά κατάταξη Α+ , Α++, Α+++, έως G, ήταν παραπλανητική γιατί στις κατηγορίες Α « συνωστίζονταν»  πολλές συσκευές, ενώ οι κατώτερες κατηγορίες ήταν «άδειες».
Η νέα σήμανση ορίζει διαφορετικά τις κατηγορίες. Έτσι, ένα προϊόν που μέχρι πρότινος ήταν στην κατηγορία Α τώρα μπορεί να βρεθεί στην κατηγορία D ή C. Η νέα ενεργειακή σήμανση είναι πιο κατανοητή και δίνει μεγαλύτερη πληροφόρηση. Μάλιστα, κάθε νέα ετικέτα φέρει επάνω της και QR code που μπορεί ο καταναλωτής να σκανάρει με μια έξυπνη συσκευή, πχ με το κινητό του και να πάρει ακόμη περισσότερες πληροφορίες για το προϊόν.
Βλέπουμε ότι όλες οι πολιτικές πλέον για τη πράσινη συμφωνία αρχίζουν να συνδέονται μεταξύ τους, κι αυτό είναι καλό.