Στο ταξίδι από τη Συρία προς την Ευρώπη τα «χαρτιά» που πιστοποιούν την εκπαίδευση και την επαγγελματική πορεία κάποιου πρόσφυγα μπορεί να χαθούν. Αλλά ακόμα και όταν υπάρχουν, δεν είναι ασύνηθες να μην αναγνωρίζονται στη χώρα υποδοχής. Επιπλέον, δεξιότητες που στη Συρία ή το Ιράκ αναγνωρίζονται ως πολύτιμες, στη δυτική Ευρώπη μπορεί να μην έχουν ζήτηση.

Αδυνατώντας να καταγράψουν και να πιστοποιήσουν τις δεξιότητες των προσφύγων, οι υποψήφιοι εργοδότες, φορείς και χώρες υποδοχής συχνά δεν μπορούν ν’ αντιληφθούν πάνω σε ποια αντικείμενα θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν ή να εκπαιδεύσουν εργαζόμενους προερχόμενους από άλλες περιοχές του πλανήτη και άλλες κουλτούρες.

Ως αποτέλεσμα, πολλοί πρόσφυγες δυσκολεύονται να βρουν δουλειά, ακόμα και στις περιπτώσεις που μια θέση εργασίας δεν έχει καλυφθεί και θα ταίριαζε στα προσόντα τους. Λύσεις σε αυτό το πρόβλημα επιδιώκει να δώσει, μέσω της τεχνολογίας και ιδίως της Τεχνητής Νοημοσύνης, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα NADINE, το 90% των αλγορίθμων του οποίου αναπτύχθηκε στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στο Εργαστήριο Οπτικής Υπολογιστικής του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ)/Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ).

«Μεταφραστής» κουλτούρας στην εύρεση εργασίας, με τη βοήθεια και του ...TETRIS

Όπως εξηγούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του εργαστηρίου, ερευνητής Α΄ Πέτρος Δάρας και ο τεχνικός υπεύθυνος του έργου, Νικόλαος Βρέτος, το NADINE φιλοδοξεί -μεταξύ άλλων- να αποτελέσει έναν «μεταφραστή» κουλτούρας στην εύρεση εργασίας. Μεταφραστή που θα διευκολύνει τόσο τους εργοδότες στην επιλογή προσωπικού, όσο και τους πρόσφυγες στην απορρόφησή τους στο κατάλληλο εργασιακό περιβάλλον.

Και για να το πετύχει αυτό, χρησιμοποιεί -μεταξύ άλλων- το πασίγνωστο ηλεκτρονικό παιχνίδι TETRIS και δύο ακόμα ηλεκτρονικά παιχνίδια, το «2048» και το «Path of Trust» (το τελευταίο αναπτύχθηκε στο ΕΚΕΤΑ). Η χρήση αυτών των παιχνιδιών και η αυτόματη εξαγωγή (μέσω αλγορίθμων) συμπερασμάτων -με βάση όχι το σκορ, αλλά τον τρόπο που παίζει κάποιος- αποτελεί τη βασική καινοτομία του έργου, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος Horizon2020 με συνολικό προϋπολογισμό 4,95 εκατ. ευρώ.

Στην κοινοπραξία του έργου, η πλατφόρμα του οποίου «μιλάει» αυτή τη στιγμή έξι γλώσσες (αραβικά, περσικά, ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά), συμμετέχουν 13 εταίροι από επτά χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λουξεμβούργο, Βέλγιο).

Αλγόριθμοι- «γραφολόγοι» αναγνωρίζουν 35 δεξιότητες

Πώς μπορεί όμως ένα παιχνίδι όπως το TETRIS, να βοηθήσει στην αναγνώριση δεξιοτήτων; Όπως επισημαίνει ο κ. Βρέτος, αυτό που ονομάζουμε «δεξιότητες» στην Ευρώπη διαφοροποιείται σε πολλά επίπεδα, σε σχέση με το τι θεωρείται ως χρήσιμο για την εργασία στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική -και άρα, δεν αναγνωρίζεται εύκολα. Συνεπώς, ο πρώτος στόχος του έργου ήταν να βρεθεί κοινός παρονομαστής σε επίπεδο δεξιοτήτων: «Το NADINE χρησιμοποιεί έμμεση εκτίμηση των δεξιοτήτων μέσω παιχνιδιών, με αναγωγή 35 παγκόσμιων δεξιοτήτων σε κωδικούς ESCO και κατ' επέκταση σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Για να βρει το NADINE τις δεξιότητες ενός ανθρώπου, έχουμε εκπαιδεύσει αλγορίθμους που αναγνωρίζουν τις 35 αυτές δεξιότητες από τον τρόπο που κάποιος παίζει ένα απλό παιχνίδι, όπως είναι το Tetris. Δεν ενδιαφέρει το σκορ που θα πετύχει ο/η πρόσφυγας, γιατί τότε η εκτίμηση θα ήταν μεροληπτική υπέρ όποιου γνωρίζει το παιχνίδι. Τα συμπεράσματα βγαίνουν από τον τρόπο με τον οποίο το άτομο χειρίζεται τα "τουβλάκια" του Tetris. Ισως γίνει πιο κατανοητό πώς λειτουργεί, αν το συγκρίνουμε με τη δουλειά ενός γραφολόγου, ο οποίος μέσω του τρόπου που γράφει κάποιος και όχι του τι γράφει, μπορεί να συμπεράνει χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ανθρώπου», εξηγεί.

Ηλεκτρονικό βιογραφικό και αντιστοίχιση με θέσεις εργασίας

Εν ολίγοις, προσθέτει από την πλευρά του ο κ. Δάρας, «το γνωστικό επίπεδο προσφύγων και μεταναστών αξιολογείται μέσω των παιχνιδιών, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, βαθιάς μηχανικής μάθησης και αναγνώρισης προτύπων. Για την εκπαίδευση των αλγορίθμων συνεργαστήκαμε με ψυχολόγους, οι οποίοι δημιούργησαν τα αναγκαία ψυχομετρικά τεστ. Αφού αξιολογηθούν οι δεξιότητες, το πρόγραμμα τις αντιστοιχίζει με διαθέσιμες δουλειές, που προωθούνται στους μετανάστες. Επιπλέον, δημιουργείται ηλεκτρονικό βιογραφικό του/της πρόσφυγα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε και δουλεύτηκε ήδη σε Ελλάδα, Ισπανία και Γαλλία, με πολύ καλή ανάδραση, τόσο από τους μετανάστες όσο και από τους εργοδότες».

Ενδείξεις για πολύ ταχύτερη ένταξη στην αγορά εργασίας

Ο επόμενος κύκλος πιλοτικών εφαρμογών του NADINE θα «ανοίξει», κατά τον κ. Δάρα, τον Ιούνιο-Ιούλιο, με τις real-life πιλοτικές εφαρμογές, που θα «τρέξουν» μέχρι το τέλος του έργου, τον Νοέμβριο του 2021, σε Ελλάδα, Βρυξέλλες και Ισπανία.

Πρόσφατα ολοκληρώθηκε ο δεύτερος κύκλος πιλοτικών εφαρμογών (assisted pilots), στις οποίες συμμετείχαν περίπου 250 πρόσφυγες και μετανάστες και οι οποίες «έδειξαν με μεγάλη βεβαιότητα ότι το συγκεκριμένο εργαλείο μπορεί ουσιαστικά να τους βοηθήσει να ενταχθούν στην αγορά εργασίας της χώρας υποδοχής με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς απ' ό,τι χωρίς τη χρήση του».

Το προφίλ των ανθρώπων που συμμετείχαν στους «πιλότους» ποικίλλει, από άτομα αναλφάβητα μέχρι πτυχιούχους πανεπιστημίου ή και με διδακτορικό, αλλά κατά κύριο λόγο ήταν τελειόφοιτοι βασικής εκπαίδευσης. Ήταν άνδρες σε ποσοστό 60%, κυρίως ηλικίας 20-40 ετών, με καταγωγή από Ασία, Αφρική και Λ. Αμερική.

Ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του έργου

Έχουν γίνει επαφές με κυβερνήσεις ή οργανώσεις που θα ήθελαν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του προγράμματος; «Το ελληνικό κράτος, τόσο μέσω του ΟΑΕΔ όσο και του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, μας έχουν προσεγγίσει και είμαστε σε συζητήσεις για να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες του NADINE σε αυτό που ονομάζουμε "εξωτερικές δοκιμές πεδίου"», γνωστοποιεί ο κ.Δάρας._

Αλεξάνδρα Γούτα

 Την φωτογραφία παραχώρησε το ΕΚΕΤΑ