«Παίζει με παιχνίδια» για να ζήσει. Δίνει κίνηση και ψυχή σε κούκλες, μινιατούρες κι αντικείμενα, για να γίνουν οι πρωταγωνιστές στον κόσμο των ταινιών animation. Ήταν key animator στη stop-motion animation ταινία «Isle of Dogs» του Γουές Άντερσον, που είχε ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό και έτυχε παγκόσμιας αναγνώρισης από τους κριτικούς κινηματογράφου. Συμμετείχε ως senior animator στη βραβευμένη με Όσκαρ και BAFTA μικρού μήκους ταινία animation «Peter and the Wolf» της Σούζι Τέμπλετον. Έχει συνυπάρξει στα πλατό ως animator με τον Τιμ Μπάρτον στη stop-motion ταινία τρόμου- φαντασίας «Frankenweenie».

Ο Τιμ Άλεν, επαγγελματίας stop - motion animator από τη Βρετανία, ο οποίος ήρθε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, στο 4ο Thessaloniki Animation Festival, σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, έκανε μια αναδρομή στα φοιτητικά του χρόνια, όταν ανακάλυψε το πάθος του για την ένατη τέχνη και τόνισε ότι σήμερα έχει βρει την ισορροπία κάνοντας animation και διδάσκοντας animation.

Όσον αφορά την τεχνική του stop motion animation, από τις πιο απαιτητικές για τους δημιουργούς ταινιών, στην οποία χρησιμοποιούνται κούκλες και αντικείμενα που μετακινούνται κατά λίγα χιλιοστά κάθε φορά από τους animators, ώστε να φαίνεται ότι κινούνται μόνα τους, εκτίμησε ότι ο κόσμος, που έχει δει τα πάντα μέσα από κομπιούτερ, το αγαπάει ολοένα και περισσότερο, επειδή δεν είναι τέλειο.

Ακολουθεί η συνέντευξη του Τιμ Άλεν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στην Κατερίνα Γιαννίκη

Ερ: Πότε και για ποιους λόγους αποφασίσατε ότι θέλετε να ασχοληθείτε με την τέχνη του animation;

Απ: Ήμουν φοιτητής τέχνης. Ήξερα ότι θα έκανα κάτι που θα έχει σχέση με τέχνη, δεν ήξερα ακριβώς ποια τέχνη (...) Αναζητούσα συγκεκριμένα ένα πρόγραμμα σπουδών modelmaking.

Εντελώς κατά τύχη στο πανεπιστήμιο που επέλεξα (Bournemouth University), ενώ περίμενα να παρακολουθήσω το μάθημα modelmaking, ήρθε κάποιος και είπε: "Θέλει κάποιος να δει το μάθημα animation;". Σκέφτηκα "ακούγεται ενδιαφέρον, ας ρίξω μια ματιά" και πήγα. Είδα τι γίνεται και με άγγιξε, ερωτεύτηκα την ιδέα να κάνω animation. Μου αρέσουν οι μινιατούρες, τα 3D αντικείμενα, το stop motion και γι' αυτό αποφάσισα να ασχοληθώ με το animation. Ξαφνικά αντιλήφθηκα ότι όταν ήμουν παιδί τα αγαπημένα μου προγράμματα ήταν τα stop motion animation. Αγαπούσα την ταινία "The Nightmare before Christmas" (Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης).

Ήμουν στην ηλικία των 18 ετών, όταν διαπίστωσα ότι μπορώ να σπουδάσω και να κάνω καριέρα animator και ήμουν τόσο επικεντρωμένος και παθιασμένος για να το κάνω να συμβεί. Και είμαι τυχερός που βρήκα κάτι με το οποίο είμαι τόσο παθιασμένος. Αισθάνομαι ότι είναι ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα.

Ερ: Στην αρχή της πορείας που επιλέξατε συναντήσατε δυσκολίες που σας έκαναν να θέλετε να εγκαταλείψετε την προσπάθεια;

Απ: Ναι, δεν ήταν εύκολο, όταν αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο, επικοινώνησα με όλες τις εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο, προσπαθώντας να τις επισκεφτώ και να δείξω τη δουλειά μου και εκείνο το διάστημα μου έλεγαν ότι δεν χρειάζονταν ένα ακόμη άτομο ή ότι μόλις είχαν ολοκληρώσει κάποια παραγωγή. Απορρίφθηκα απ' όλες αλλά είπα στον εαυτό μου: «Εντάξει, δεν είναι ακόμη έτοιμοι για μένα», γνωρίζοντας ότι αν προσπαθούσα ξανά θα υπήρχαν καλύτερες ευκαιρίες. Έχω κάνει πάρα πολλές δουλειές, καθαριστής, πουλούσα παγωτά, ο,τιδήποτε με το οποίο μπορούσα να πληρώνω τους λογαριασμούς.

Και προσπαθούσα να δω ξανά αν υπήρχαν άλλες εταιρείες ή κάποιος που θα με σύστηνε σε άνθρωπο του κλάδου για να εργαστώ. Δεν τα παράτησα. Πέρασαν 18 μήνες, από την ημέρα της αποφοίτησής μου για να βρω την πρώτη μου δουλειά ως animator. Ήταν ένα πρόκτζεκτ πολύ χαμηλού προϋπολογισμού, ήταν πολύ μικρή η αμοιβή, αλλά ήμουν τόσο ευτυχισμένος που είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με το animation. Ήταν μια αρχή. Ήταν η παιδική εκπαιδευτική σειρά του BBC «El Nombre», που είχε στόχο να διδάξει τα παιδιά να κατανοούν την έννοια του χρήματος, να μετρούν χρήματα.

Ο «El Nombre», ένα χάμστερ από το Μεξικό, βοηθούσε τους άλλους μικρούς πρωταγωνιστές, λέγοντας ένα ποίημα για να καταλάβουν αν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν αυτό που ήθελαν. Τα επεισόδια είχαν αυτό σενάριο.

Ερ: Ποιοι λόγοι σας ώθησαν να επιλέξετε το stop motion animation;

Απ: Νομίζω ότι με γοήτευαν πάντα τα παιχνίδια με πραγματικά αντικείμενα, τα μικροσκοπικά σκηνικά.

Μου άρεσε η ιδέα να βρίσκομαι σε έναν κόσμο με κούκλες, με μινιατούρες. Όταν ήμουν σπουδαστής, είδα το πως γυρίστηκε η ταινία (making - of), "The Nightmare before Christmas". Υπήρχαν αυτές οι εικόνες των ανθρώπων που σκαρφάλωναν στο σκηνικό και είχαν στα χέρια τις κούκλες. Αγάπησα την ιδέα να βρίσκομαι σε έναν αληθινό κόσμο με μινιατούρες.

Μου άρεσε πάντα η ιδέα να παίζω με παιχνίδια για να βγάζω τα προς το ζην. Είναι σαν να είσαι ηθοποιός σε ταινία δράσης.

Ερ: Ποιον ρόλο έχει ένας animator σε μία ταινία, συμμετέχει στη δημιουργία χαρακτήρων;

Απ: Δημιουργείς τους χαρακτήρες, μόνον όταν είσαι ο πρώτος animator στο project. Προσπαθείς να καθορίσεις πως θα κινείται ο χαρακτήρας, ποια θα είναι η θέση του. Όταν αρχίζει ένα project οι βασικοί animators στην αρχή αποφασίζουν πώς θα λειτουργήσει, πώς θα στέκεται κάθε χαρακτήρας, σχεδιάζουν τις κινήσεις ενός χαρακτήρα.

Εφόσον αυτό γίνει, έρχονται οι άλλοι animators - όπως συνήθως συμβαίνει και με μένα - στη μέση του πρότζεκτ και πρέπει να μάθουμε το στυλ της κίνησης, τη γλώσσα του σώματος που έχει εγκριθεί για ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα, να αναπαράγουμε ό,τι έχει κάνει ο άλλος.

Πρέπει να είμαστε σε θέση να μιμούμαστε το στυλ των άλλων ανθρώπων. Σε μία μεγάλη ταινία υπάρχουν επτά ή οκτώ κούκλες για τον ίδιο χαρακτήρα και επτά ή οκτώ animators που εμψυχώνουν (δίνουν ζωή, πνοή) στον ίδιο χαρακτήρα από διαφορετικές μεριές. Όταν κινείται η κούκλα δεν πρέπει όμως να φαίνεται ότι το κάνουν οκτώ διαφορετικοί άνθρωποι. Πρέπει να κινείς τον χαρακτήρα με το ίδιο στυλ.

Είναι σαν να έχεις οκτώ ζωγράφους και να πρέπει να μάθουν να ζωγραφίζουν σαν τον Βαν Γκογκ.

Πρέπει να είσαι παρατηρητικός και να υποβάλλεις στον άλλο ερωτήσεις για τον χαρακτήρα που εμψυχώνεις, να προβλέπεις τι θα κάνει ο άλλος. Πρέπει να βρεις το κοινό στυλ.

Πάντα πρέπει να φαίνεται ότι όλα γίνονται από ένα χέρι, πρέπει να φαίνεται ότι ο ίδιος animator εμψυχώνει τον ίδιο χαρακτήρα σε ολόκληρη την ταινία.

Ερ: Από που αντλείτε έμπνευση, όταν βρίσκεστε στο πλατό για τα γυρίσματα μιας ταινίας;

Απ. Από τη σχέση με το κοινό. Αφηγούμαι μία ιστορία στο κοινό. Συζητώ πρώτα με τον σκηνοθέτη και ο σκηνοθέτης μου λέει τι είναι σημαντικό από την άποψη της αφήγησης για το γύρισμα. Πάντα σκέφτομαι ποια θα είναι η αντίδραση του κοινού, αν το επικοινωνώ σωστά. Δημιουργώ έναν χαρακτήρα, βλέπουν αυτό που χρειάζεται να δουν; Πρέπει να βάζω τη σωστή διάθεση, τα συναισθήματα. Αν είναι μία στιγμή έντονης θλίψης για τους χαρακτήρες του έργου, ή είναι μία στιγμή πανικού, ή μία στιγμή που αισθάνονται ήρεμοι, χαλαροί, ένα σημείο, που τα προβλήματα πέρασαν και είναι μία πραγματικά ευτυχισμένοι. Πρέπει να μπαίνω στη διάθεση και στο συναίσθημα που είναι σημαντικό για εκείνη τη στιγμή της ταινίας για να το αφηγηθώ στο κοινό. Εμπνέομαι από αυτό που προσπαθώ να αφηγηθώ στο κοινό και από τον τρόπο, με τον οποίο θα το αφηγηθώ.

Ερ: Έχετε συνεργαστεί με κορυφαίους σκηνοθέτες που έχουν δημιουργήσει ταινίες animation, πώς αισθάνεστε γι αυτό;

Απ: Ίσως οι πιο διάσημοι σκηνοθέτες με τους οποίους έχω συνεργαστεί είναι ο Τιμ Μπάρτον και ο Γουές Άντερσον με τον οποίο δούλεψα στην πρώτη του stop motion animation ταινία, "Fantastic Mr. Fox" (Ο Απίθανος Κύριος Φοξ) και πρόσφατα στο "Isle of Dogs" (Το Νησί των Σκύλων).

Επίσης, συνεργάστηκα με τη Σούζι Τέμπλετον, στο «Pete and the Woolf» που κέρδισε Όσκαρ καλύτερης μικρού μήκους animation ταινίας και στο "Dog" που έκανε όταν αποφοίτησε, το οποίο βραβεύτηκε με BAFTA (Βραβεία Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου). Έχω δουλέψει σε ταινίες του Μάικι Πλιζ, που είναι φανταστικός δημιουργός.

Είναι το ίδιο υπέροχο να βλέπεις το έργο διάσημων σκηνοθετών, τους οποίους γνωρίζει το κοινό, όσο και λιγότερο γνωστών.

Ερ: Η ταινία "The Isle of Dogs" του Γουές Άντερσον άνοιξε το φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου, έχει κερδίσει κοινό και κριτικούς, πείτε μας για τη δική σας εμπειρία;

Απ: Είναι μεγάλη ανταμοιβή να βλέπουμε πόσο καλά πήγε και πόσοι πολλοί άνθρωποι αγάπησαν το "Isle of Dogs". Υπήρξε πολύ καλή προώθηση, δημοσιεύματα σε εφημερίδες, διαφημίσεις παντού, εικόνες από την ταινία σε λεωφορεία του Λονδίνου.

Και οι αντιδράσεις του κοινού ήταν τόσο θερμές και ενθουσιώδεις.

Στην ταινία ήμουν key animator, ο άνθρωπος τον οποίο μπορούσαν να εμπιστευθούν οι άλλοι animators. Δούλεψα περισσότερο με τους ανθρώπινους χαρακτήρες του φιλμ, όχι με τους σκύλους, αλλά με τον Mayor Kobayashi, τον Mayor Domo και με τον βασικό πρωταγωνιστή, το 12χρονο αγόρι Atari που ξεκινά το ταξίδι για να βρει τον σκύλο του στο Νησί των Σκουπιδιών, εκεί όπου εξορίζονται όλοι οι σκύλοι με το πρόσχημα της διάδοσης ασθενειών. Εργάστηκα σχεδόν 17 μήνες σε αυτή την ταινία, στο Λονδίνο.

Ερ: Ποιες ταινίες animation σας έχουν ενθουσιάσει και θα προτείνατε στο κοινό;

Η ταινία "Magic Piano", στην οποία ήμουν supervisor animator, είναι ένα όμορφο φιλμ διάρκειας 30 λεπτών, δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία όταν κυκλοφόρησε, αλλά είναι πολύ ωραία ταινία. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Επίσης, πολύ ωραίο είναι το "Enough" της φίλης μου, Anna Mantzaris. Ένα άλλο μικρού μήκους φιλμ, στο οποίο ήμουν animator και θα αρχίσει να προβάλλεται σε Φεστιβάλ σύντομα είναι το "Man Wanted" της Ίριδας Ζιόγκα.

Η ταινία "My Life as a Courgette" (Εγώ, ο Κολοκυθάκης) είναι το πιο όμορφο μεγάλου μήκους φιλμ στο οποίο έχω δουλέψει. Είναι η ιστορία παιδιών που προέρχονται από δραματικό παρελθόν, παραμελημένων παιδιών που εγκαταλείπονται σε ένα ορφανοτροφείο, που είχαν προβληματική αρχή στη ζωή τους.

Ερ: Πιστεύετε ότι υπάρχει σπουδαίο μέλλον για το stop motion animation, έχετε διατυπώσει την άποψη ότι διανύει μία χρυσή εποχή το συγκεκριμένο είδος animation;

Απ: Σε σύγκριση με τα χρόνια που ξεκίνησα, τώρα έχουμε ολοένα και περισσότερες ταινίες stop - motion animation. Νομίζω ότι σε μία εποχή που υπάρχει τόσο πολύ animation από κομπιούτερ, οι άνθρωποι έχουν δει τόσα πολλά με το κομπιούτερ animation και πλέον τα κομπιούτερ μπορούν να πετύχουν τα πάντα, το κοινό περισσότερο από ποτέ δείχνει να προτιμά το stop motion animation.

Το κοινό γνωρίζει ότι το stop -motion δεν είναι τέλειο, ότι είναι φτιαγμένο από χέρι και οι άνθρωποι το αγαπούν αυτό. Φαίνεται πως αγαπούν την κάθε λεπτομέρεια, αγαπούν το γεγονός ότι η φάρμα κινείται στο "Fantastic Mr. Fox", ή ότι μπορείς να διακρίνεις αποτυπώματα στις φιγούρες από πλαστελίνη σε άλλες ταινίες. Οι άνθρωποι τρέφουν πολύ θερμά συναισθήματα για το stop motion animation.

Και σε ό,τι αφορά το μέλλον θα είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε τι θα συμβεί όταν το stop motion αρχίσει να χρησιμοποιείται στην εικονική πραγματικότητα, πώς η 3d εκτύπωση και η 3d σάρωση αρχίζει να χρησιμοποιείται στο stop motion. Οπότε συνεχίζει να εξελίσσεται και να αλλάζει. Δεν ξέρω τι ακριβώς θα συμβεί μέχρι τότε. Θα είναι ενδιαφέρον να το παρακολουθήσουμε. Με τους σκύλους από το "Isle of Dogs" έκανα ένα βίντεο με virtual reality.

Πιστεύω ότι οι άνθρωποι αγαπούν το stop motion, περισσότερο απ΄ ό,τι πριν από 20 χρόνια, επειδή υπάρχει τόσο πολύ animation μέσω κομπιούτερ. Θεωρούν το stop motion μια αναζωογονητική αλλαγή.

Ερ: Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Απ: Στο animation είναι δύσκολο να κάνεις πενταετές πλάνο, επειδή δεν ξέρεις ποια πρότζεκτ θα υλοποιηθούν σε πέντε χρόνια. Οπότε φυσιολογικά για μένα είναι δύσκολο να κάνω διετές πλάνο. Είμαι σε συζητήσεις με έναν φίλο από το πανεπιστήμιο που είναι τώρα παραγωγός, έχει δική του εταιρεία, για το ενδεχόμενο να κάνουμε μαζί stop motion διαφημιστικά και βίντεο.

Την επόμενη χρονιά αρχίζουν αρκετές ταινίες stop motion. Πρέπει να αποφασίσω σε ποια θα συμμετάσχω, αν θα πάω στις ΗΠΑ, ή στη Βραζιλία για να εργαστώ σε κάποια παραγωγή, δεν είμαι ακόμη σίγουρος.

Ερ: Ποιες συμβουλές θα δίνατε στη νέα γενιά animators, σε εκείνους που θέλουν τώρα να ξεκινήσουν καριέρα και να εδραιωθούν στον χώρο;

Απ: Πρώτα απ΄όλα η δικτύωση είναι σημαντική. Δεν είναι μόνον οι γνώσεις σημαντικές, αλλά ποιον γνωρίζουμε. Πρέπει να βρίσκεσαι στον σωστό τόπο, τον σωστό χρόνο. Μπορούν να βοηθηθούν, αν προσπαθήσουν να γνωρίσουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους από τον κόσμο του animation, να πηγαίνουν σε φεστιβάλ να συστήνονται σε δημιουργούς να τους ρωτούν από πού άρχισαν, να τους ρωτούν αν γνωρίζουν που υπάρχουν ευκαιρίες. Όσο περισσότερο μιλούν με ανθρώπους και όσο περισσότερο ρωτούν ανθρώπους που υπάρχουν δουλειά και ευκαιρίες, δημιουργούν πιθανότητες να βρουν δουλειά. Όπως συνέβη και με μένα οι πρώτες ευκαιρίες δεν οδήγησαν πουθενά. Όσο περισσότερες ευκαιρίες κυνηγάς, τόσο περισσότερες πιθανότητες δίνεις στον εαυτό σου και θα γίνει η αρχή.

Και το άλλο που θα έλεγα σε κάποιον που ξεκινά τώρα καριέρα είναι «αποδέξου την αλλαγή ως μέρος της ζωής σου». Σε μία καριέρα 40 χρόνων θα δεις τόσες αλλαγές στην τεχνολογία, αλλαγές στην οικονομία. Συνεπώς, θα βλέπεις τα πράγματα να αλλάζουν γύρω σου. Και πρέπει να δεις ότι αυτό είναι ενδιαφέρον και ίσως ευκαιρία για διαφορετικές κατευθύνσεις. Οπότε αποδέξου ότι τα πράγματα αλλάζουν κι αυτό κάνει τη ζωή συναρπαστική και σου δίνει νέες προκλήσεις. Είναι ένας πολύ εποικοδομητικός τρόπος να το δεις.

Η καριέρα μου είναι ένας συνδυασμός, κάνω animation και διδάσκω animation. Ξεκίνησα να διδάσκω πριν από λίγα χρόνια. Όσο κάνω animation, τόσο περισσότερο μου ζητούν να διδάξω και γίνομαι, επίσης, πιο έμπειρος δάσκαλος.

Είναι πραγματικά προνόμιο να με προσκαλούν σε διεθνή φεστιβάλ, όπως το TAF και να μπορώ να μιλάω για τη δουλειά με την οποία είμαι παθιασμένος και να συναντώ άλλους ανθρώπους που είναι το ίδιο παθιασμένοι όσο εγώ με το animation. Είναι πολύ καλή ισορροπία να κάνεις animation και να μιλάς για animation.