Τραπεζίτης, συγγραφέας, πανεπιστημιακός δάσκαλος, ακαδημαϊκός, υπουργός Οικονομικών και πρωθυπουργός: αυτές είναι μερικές μόνο από τις ιδιότητες που συγκέντρωσε στο πρόσωπό του κατά τη διάρκεια του πολυετούς δημόσιου βίου του ο Αλέξανδρος Ν. Διομήδης, συμμετέχοντας σε ορισμένες από τις πιο κρίσιμες φάσεις της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας: από τα χρόνια του βενιζελισμού και του Εθνικού Διχασμού μέχρι την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Ο Νίκος Σ. Παντελάκης ξετυλίγει τη δράση του Διομήδη σε μιαν ογκώδη αλλά συναρπαστική, σχεδόν μυθιστορηματική βιογραφία, που κυκλοφορεί υπό τον τίτλο «Αλέξανδρος Ν. Διομήδης (1875-1950). Ένας αυθεντικός εκπρόσωπος της αστικής τάξης» από τις Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις.

Προερχόμενος από οικογένεια νομικών και πολιτικών με σπετσιώτικη ρίζα και κεφαλαιώδη συμβολή στον Αγώνα του 1821, ο Διομήδης έκανε λαμπρές νομικές σπουδές πρώτα στην Αθήνα και ύστερα στη Λειψία και τη Βαϊμάρη, ήταν εκ των ιδρυτών της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα», δημοσίευσε μελέτες για την οικονομία, τις διεθνείς σχέσεις και την ιστορία του Βυζαντίου, ενώ κληροδότησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το οποίο χρησιμοποίησε τα χρήματα για να κατασκευαστεί, όπως ρητά προβλεπόταν στη διαθήκη τού θανόντος, ο Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους, στο Χαϊδάρι, ο μεγαλύτερος βοτανικός κήπος στην Ελλάδα κι ένας από τους μεγαλύτερους της Μεσογείου.

Η πολιτική καριέρα του Διομήδη ξεκίνησε όταν εξελέγη βουλευτής Σπετσών με το Κόμμα Φιλελευθέρων και συνεχίστηκε με τον διορισμό του από τον Βενιζέλο (στην πρώτη κυβέρνησή του) στη θέση του υπουργού Οικονομικών. Τότε αναδείχθηκαν και οι διαπραγματευτικές του ικανότητες, καθώς αγωνίστηκε για να εξασφαλίσει διεθνή δάνεια αφενός για τη βοήθεια των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής και αφετέρου για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας. Πολλαπλές δραστηριότητες ως διαπραγματευτής ο Διομήδης ανέπτυξε και όταν έγινε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Είναι η εποχή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), που εγείρει ασφυκτικές απαιτήσεις απέναντι στην Ελλάδα, και ο καινούργιος διοικητής δεν κρύβει τον εκνευρισμό του για τις απόψεις των ξένων, οι οποίοι μετατρέπουν τις υποχρεώσεις τής χώρας σε θηλιά. Κανένας δεν μπορεί να αναπτυχθεί και να ευημερήσει με εξοντωτικούς όρους δανείων, υποστηρίζει σθεναρά ο Διομήδης, και θα το υποστηρίξει χωρίς δισταγμό και εν συνεχεία, όποτε θα έλθει σε επαφή με ξένους παράγοντες.

Έχοντας διερευνήσει εξαντλητικά τις πηγές και τα αρχεία του (εργάστηκε για πολλά χρόνια ως αρχειονόμος στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας), ο Παντελάκης μιλάει συχνά στην εξιστόρησή του για την αμφιθυμία του Διομήδη έναντι των ξένων και ομολογεί πως καταπιάστηκε με τη βιογραφία του παρακινημένος από τις συνθήκες υπό τις οποίες υποχρεώθηκε να κινηθεί η Ελλάδα από το 2010 και μετά.

Φιλελεύθερος όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά (ένας στιβαρός και καθ' όλα έγκριτος εκπρόσωπος του αστισμού), ο Διομήδης αναγκάστηκε πολλές φορές να υιοθετήσει ιδέες κρατικού παρεμβατισμού προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κερδοσκοπία της αγοράς ή να ξεφύγει η οικονομία από τη μέγγενη της δανειακής εξάρτησης.

Ο Διομήδης δεν τα πήγε μέχρι τέλους καλά με τον Βενιζέλο, που τον κατηγόρησε για εύνοια προς την καπνοβιομηχανία των αδελφών Παπαστράτου. Από τις δημόσιες θέσεις όμως τις οποίες κατέλαβε, πολέμησε πάντοτε για την τραπεζική ανεξαρτησία και τα εθνικά δίκαια (εγκατέλειψε την Εθνική Τράπεζα για να γίνει ο πρώτος διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος και κατόπιν παραιτήθηκε πιεσμένος από τον Βενιζέλο και επέστρεψε στην Εθνική ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της).

Ο Διομήδης παρέμεινε πολιτικά στον χώρο του Κέντρου, με τη διαφορά πως σταδιακά απόκτησε ένα κύρος που του αναγνώριζαν όλες οι παρατάξεις. Κατά την περίοδο της Κατοχής, και ενόσω οι ναζί έκαναν συστηματικές απόπειρες για την υφαρπαγή των περιουσιακών στοιχείων της Εθνικής Τράπεζας, πέτυχε τη συνεργασία με την Deutsche Bank, που είχε καταφέρει να μείνει έξω τον κύκλο επιρροής της εξουσίας του Χίτλερ. Έφυγε από την Εθνική όταν η κατοχική κυβέρνηση όρισε διοικητή της αρεσκείας της και από τότε κάθε τόσο ζητούσε από τις ελληνικές κυβερνήσεις να απαιτήσουν αποζημιώσεις για το κατοχικό δάνειο.

Το κύρος του Διομήδη τον οδήγησε και στο πρωθυπουργικό αξίωμα. Ήταν ο άνθρωπος που σήμανε τη μετάβαση από το παλαιό πολιτικό καθεστώς στον νεότερο πολιτικό κόσμο. Τον Ιούνιο του 1949, αμέσως μετά τον θάνατο του Θεμιστοκλή Σοφούλη, και ενώ ο Εμφύλιος δεν έχει ακόμη τελειώσει, αναλαμβάνει χρέη πρωθυπουργού. Με το διαπραγματευτικό και το συναινετικό του πνεύμα είναι σε θέση να διασφαλίσει την ανοχή των Αμερικανών (μολονότι δεν έπαψαν ποτέ να τον βλέπουν καχύποπτα) και να εγγυηθεί την ομαλή πορεία προς τις επόμενες εκλογές το 1950. Λίγο αργότερα ο Διομήδης άφησε την τελευταία του πνοή, βάζοντας τέλος σε έναν βίο που αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στην υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.

Το βιβλίο του Παντελάκη δεν είναι μόνο η βιογραφία ενός προσώπου, αλλά και η ιστορία της εθνικής και της τραπεζικής οικονομίας ή των πολιτικών ιδεών και των πολιτικών σχέσεων σε μια χώρα η οποία έζησε επί μία τεσσαρακονταετία αλλεπάλληλους κλυδωνισμούς, προσπαθώντας, κάτω από σχεδόν αδιανόητες περιστάσεις, να επιβιώσει και να ορθοποδήσει. Ο Διομήδης ανήκει σε εκείνους που συνέβαλαν με όλες τους τις δυνάμεις προς μια τέτοια κατεύθυνση.