Του Αλέξη Ηλιάδη

«Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα» είναι ένα μονόπρακτο του νομπελίστα Λουίτζι Πιραντέλλο. Είναι ένας μεταμεσονύχτιος διάλογος στο καφενείο ενός σιδηροδρομικού σταθμού, ανάμεσα σε έναν άνδρα που ξέρει ότι του μένουν λίγοι μήνες ζωής, εξαιτίας ενός καρκινώματος που έχει στα χείλη (το λουλούδι στο στόμα), και σε έναν «φιλήσυχο πελάτη» που για λίγα λεπτά έχασε το τρένο και περιμένει το επόμενο. Ο πρώτος ζει έντονα την κάθε στιγμή, ενώ ο δεύτερος, ένας συνηθισμένος άνθρωπος με καθημερινά προβλήματα, «σκοτώνει» την ώρα του περιμένοντας το τρένο. Δύο διαφορετικές πραγματικότητες, δύο διαφορετικοί άνθρωποι, που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Στη σκηνή του Altera Pars, ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα, ο Άρης Λεμπεσόπουλος, ιδανικός για τον ρόλο, δεν συναντά έναν «φιλήσυχο πελάτη», αλλά μία μουσικό, την Ευαγγελία Βελλή-Κοσμά, που παίζει ακκορντεόν και τον ακούει αμίλητη. Της μιλά για απλά, καθημερινά πράγματα, για τις γυναίκες, για τη ζωή, που «είναι ένα δώρο», για τον θάνατο. 

Τη διασκευή του έργου του Πιραντέλλο και την πολύ καλή σκηνοθεσία υπογράφουν ο Τάσος Ιορδανίδης και ο Άρης Λεμπεσόπουλος. Το «Πρακτορείο» μίλησε με τους συντελεστές της παράστασης.

Τ. Ιορδανίδης: Φωτίζουμε αισιόδοξες όψεις ζωής

Ποιος είναι ο δικός σας Πιραντέλλο; Ένα λαμπερό μυαλό, ένας ταξιδευτής της ανθρώπινης ψυχής, ένας ταλαιπωρημένος πνευματικός άνθρωπος που δεν είχε την πολυτέλεια της αγρανάπαυσης, μία οντότητα που είχε αναλάβει την υποχρέωση να ξεκλειδώσει τους γρίφους πολλών διαφορετικών εννοιών της αλήθειας, που κατάφερνε να σκιαγραφήσει με πολύ ιδιαίτερη γλώσσα το αδύνατο της αντίληψης του πραγματικού εγώ. 

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του ''Ανθρώπου με το λουλούδι στο στόμα'' κάποιοι από τους θεατές τον λοιδόρησαν και του πέταξαν μέχρι και καρέκλες. Η αντίδρασή του φανερώνει για μένα το μεγαλείο του: πήρε μια καρέκλα, κάθισε και είπε: «Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Αισθανόμουν τόσο κουρασμένος»'.

Τι επιχειρήσατε με τη διασκευή του έργου; Με σεβασμό στην πρωτότυπη γραφή, θελήσαμε να μιλήσουμε για θέματα που μας απασχολούν καθημερινά και άλλοτε λαμβάνουν μικρή και άλλοτε μεγάλη διάσταση. Για τις γυναίκες, το χρήμα, τη μουσική ακόμα και για το ποδόσφαιρο. Επιχειρήσαμε να σβήσουμε τα όρια ανάμεσα στον «ηθοποιό» και το «ρόλο», γεγονός εξαιρετικά πιραντελλικό από μόνο του. Όταν λοιπόν ο ήρωας απευθύνεται προς το κοινό και λέει «Η ζωή είναι δώρο. Δεν είναι κατακτημένο δικαίωμα» δεν μιλάει μόνον ο ρόλος, αλλά και ο ηθοποιός. Και το κυριότερο, απευθύνεται στους ανθρώπους που όντως βρίσκονται στην πλατεία και τον παρακολουθούν. Συγχέονται έτσι αμέσως τα όρια ανάμεσα σε «αλήθεια-ψέμα», «πραγματικότητα-θέατρο». Ένα ακόμα μήνυμα που θέλαμε να περάσουμε μέσω της παράστασης είναι ότι το υπέροχο ανθρώπινο είδος είναι ικανό να ξεπεράσει τη ματαιότητα και κάθε μορφή απαισιοδοξίας.

Πώς προσεγγίσατε σκηνοθετικά το μονόπρακτο του σικελού συγγραφέα; Βασίστηκα ολοκληρωτικά πάνω στο ταμπεραμέντο και τη σκηνική δύναμη του Άρη Λεμπεσόπουλου ο οποίος με τη σειρά του εστίασε στην ουσιαστική σημασία της απόλαυσης των μικρών ασήμαντων καθημερινών πραγμάτων. Με άστρο φωτεινό την πιραντελλική φιλοσοφία, επιχειρήσαμε να φωτίσουμε όψεις ζωής. Αισιόδοξες, χαρούμενες, δημιουργικές γεμάτες βάσανο, κλείνοντας το μάτι στη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Α. Λεμπεσόπουλος: Έκλεισε ένας κύκλος

Το θέμα του έργου είναι ο άνθρωπος μπροστά στον θάνατο. Εκτιμά κανείς σωστά τα πράγματα όταν πρόκειται να τα χάσει; Πώς αντιδρά; Σίγουρα έρχεσαι αντιμέτωπος με μια άλλη κατάσταση. Η αντίδραση εξαρτάται από τον άνθρωπο. Κατά πόσο γίνεται πιο ανοικτός ή πιο ερμητικός. Δεν έχω απάντηση. Δεν ξέρω αν απάντησε και ο Πιραντέλλο, νομίζω ότι και οι συγγραφείς ερωτήματα βάζουν. Τι συμβαίνει στο παρά πέντε δεν ξέρω. Καμιά φορά λες «ο άνθρωπος θα ανοίξει, θα γίνει πλαστελίνη». Δεν ξέρω αν γίνεται πλαστελίνη ή θυμώνει, οργίζεται. Το έχω ζήσει με δικούς μου, έχω ζήσει την οργή. Η τελευταία λέξη του πατέρα μου πριν πεθάνει ήταν «σκατά». Αυτό το κουβαλάω. 

Γιατί επιλέξατε Πιραντέλλο και γιατί αυτό το έργο; Ο Τάσος Ιορδανίδης το σκέφτηκε για μένα. Αν και όταν ήμουν νέος στη δραματική σχολή το είχα διαβάσει τυχαία και είχα πει «κάποτε θα το παίξω». Ας πούμε ότι το έπαιξα ως παιδί σ’ αυτή την εκδοχή. Οπότε έκλεισε ο κύκλος μου με το έργο, μετά από πολλά χρόνια.

Η εμπειρία σας από τον μονόλογο ποια είναι; Δεν μ’ αρέσει να είμαι μόνος μου, ευτυχώς έχω τη Βαγγελιώ, που μου απαντάει με μουσική. Είναι θλιβερό πράγμα να είσαι μόνος σου. Το έκανα φέτος, το στήριξα και το στηρίζω πέραν των δυνάμεών μου, με κουράζει.

Έχετε παίξει στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Τι προτιμάτε; Το θέατρο βέβαια είναι κάτι ζωντανό, αλλά δεν υποτίμησα ποτέ την τηλεόραση. Την αγάπησα, ενώ τον κινηματογράφο δεν τον αγάπησα. Η τηλεόραση με συμφιλίωσε με την εικόνα μου. Στο θέατρο δεν βλέπω τον εαυτό μου. Τώρα πια, σπάνια γυρίζονται καλές σειρές, αλλά η τηλεόραση είχε και συνεχίζει να έχει μια δύναμη. Εμένα πολλές φορές με αναγνωρίζουν λόγω τηλεόρασης. 

Ε. Βελλή-Κοσμά: Απαντώ με μελωδίες

«Η μουσικός, στην παράσταση, παίζει ουσιαστικά τον ρόλο του “ φιλήσυχου πελάτη”», δήλωσε στο «Πρακτορείο» η συνθέτρια Ευαγγελία Βελλή-Κοσμά και εξήγησε: «δεν μιλάω, απαντώ όμως στον “ άνθρωπο με το λουλούδι στο στόμα” με μουσική».