Του Χρίστου Καλουντζόγλου

Ένας άνθρωπος που γελά ανεβαίνει στη σκηνή Κοτοπούλη του Θεάτρου Rex και ο συνθέτης και σκηνοθέτης Θοδωρής Αμπαζής, αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου συστήνει στο αθηναϊκό κοινό τη νέα τάση που ορίζεται ως new opera. 

Πώς προσεγγίζει ο Θοδωρής Αμπαζής ένα κλασικό κείμενο, όπως αυτό του Βίκτωρος Ουγκώ, με όρους σύγχρονου μουσικού θεάτρου;

«Η μουσικοθεατρική σύνθεση που παρουσιάζουμε είναι το αποτέλεσμα μιας τριαντάχρονης έρευνας πάνω στο μουσικό θέατρο. Αξιοποιώντας την παράδοση του σύγχρονου μουσικού θεάτρου και τις πολύτιμες εμπειρίες που αποκόμισα από τη συνεργασία μου με ηθοποιούς -και ειδικά με την ομάδα μουσικού θεάτρου «Όπερα» της οποίας είμαι ιδρυτικό μέλος- συνέθεσα μια «Νέα Όπερα» βασισμένη στο μυθιστόρημα του Β. Ουγκώ σε λιμπρέτο Έλσας Ανδριανού. Μια μεγάλη ομάδα ερμηνευτών (ηθοποιών, μουσικών, τραγουδιστών) εκτελεί με ακρίβεια μια πολύπλοκη μουσική παρτιτούρα. Εδώ τα λυρικά μέρη εναλλάσσονται με λόγο, με ηχοτοπία που βασίζονται στη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, με συνεκφορές και πολύπλοκες χορικές συνθέσεις. Διαφορετικά μουσικά είδη συνομιλούν μεταξύ τους δημιουργώντας μια νέα πολυσυλλεκτική μουσική χωρίς μια αναγνωρίσιμη ταυτότητα». 

Η παράσταση ανεβαίνει με πρωτότυπη μουσική, λιμπρέτο-πρόζα και κίνηση και ρωτούμε τον κύριο Αμπαζή πώς «δένει» τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου μουσικού θεάτρου και του θεάτρου πρόζας.

«Το κείμενο είναι αυτό που καθορίζει τη μουσική γλώσσα της παράστασης. Η μουσική γεννιέται από τις λέξεις και τη νοηματοδότησή τους, από τον ρυθμό του λόγου, από τις σκηνικές «χειρονομίες» των ηθοποιών. Εν συνεχεία δομείται σε μια παρτιτούρα που οι ηθοποιοί καλούνται να εκτελέσουν. Η επιτυχής ολοκλήρωση του εγχειρήματος απαιτεί μεγάλη και σκληρή προετοιμασία, συνεχή εγρήγορση και πολλές δεξιότητες από τους ερμηνευτές. Νιώθω πολύ τυχερός που δούλεψα με την ομάδα ηθοποιών και συντελεστών της παραγωγής «Ο άνθρωπος που γελά» και ευγνώμων για την πίστη και την αγάπη τους».

Ο Β. Ουγκώ, με φόντο ένα θυελλώδες ειδύλλιο, γράφει μια ιστορία για το αποκρουστικό πρόσωπο της εξουσίας, που δημοσιεύθηκε το 1869, μόλις δύο χρόνια πριν από την εξέγερση της Παρισινής Κομμούνας. Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα - 150 χρόνια μετά - το μήνυμα του έργου «ο άνθρωπος που γελά»;

«Προδομένος και απογοητευμένος από τις πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία (ανατροπή της 2ης Δημοκρατίας το 1851 από τον Ναπολέοντα τον Γ’), και ενώ βρισκόταν σε μακρά και επώδυνη εξορία, ο Βικτώρ Ουγκώ έγραψε τον «Άνθρωπο που γελά» καταγγέλλοντας την ασυδοσία της εξουσίας και προειδοποιώντας ότι η επανάσταση αργά η γρήγορα θα συμβεί και τότε... «..οι ψείρες θα πέσουν να φάνε τα λιοντάρια».

Σήμερα, όταν η ομίχλη του φασισμού μοιάζει να σκιάζει τον ήλιο της Ευρώπης, που τα θεμέλια του «περίφημου» δυτικού πολιτισμού μας τρίζουν, το «κάλεσμα» του μεγάλου οραματιστή Βικτώρ Ουγκώ είναι επιτακτικό. Η  Ευρώπη του «δίκαιου», της «ισότητας», της «ελευθερίας» και της «πνευματικότητας», έχει γίνει πλέον το προνομιακό πεδίο δράσης των πιο «σκοτεινών» μηχανισμών. 

Ο Άνθρωπος που γελά προειδοποιεί, προαναγγέλλει, προτρέπει. Κανείς όμως δεν μπορεί να ακούσει, να δει πίσω από το χαραγμένο του χαμόγελο».

Ο Ουγκώ γράφει:
“ ... Ο τρομερός Άνθρωπος που Γελά. Που γελά με σας, με τον εαυτό του, με όλα! Τι είναι αυτό το γέλιο; Το έγκλημα σας και το μαρτύριό του...
... Το γέλιο είναι η παγκόσμια θλίψη, το γέλιο είναι μίσος, σιωπή αναγκαστική, λύσσα κι απελπισία. Το γέλιο μου είναι προϊόν βασανιστηρίων.
...... είμαι η ανθρωπότητα όπως την έκαναν οι αφεντάδες της.
... Παραμόρφωσαν το δίκιο της! Παραμόρφωσαν τη Δικαιοσύνη, την Αλήθεια, τη Λογική, την Ευφυΐα, όπως έκαναν με τα μάτια μου, τα ρουθούνια και τ’ αυτιά μου ...”

Η παράσταση ανεβαίνει από τις 22 Μαρτίου στο θέατρο Rex, σε μετάφραση Ντορέτας Πέππα, διασκευή-λιμπρέτο της Έλσας Ανδριανού και σύνθεση- σκηνοθεσία που υπογράφει ο Θοδωρής Αμπαζής.

info
Διανομή: 
Θανάσης Ακοκκαλίδης, Νέλη Αλκάδη,  Διονύσης Βερβιτσιώτης,
Θανάσης Βλαβιανός, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Μαρία Δελετζέ,
Αντιγόνη Δρακουλάκη, Πάρις Θωμόπουλος, Κώστας Κορωναίος,
Ελίτα Κουνάδη, Νέστωρ Κοψιδάς, Δαυίδ Μαλτέζε, Ελένη Μπούκλη,
Παναγιώτης Παναγόπουλος, ΕβελίναΠαπούλια, Αρετή Πασχάλη,
Αιμιλιανός Σταματάκης, Λυδία Τζανουδάκη, Σπύρος Τσεκούρας,
Δήμητρα Χαριτοπούλου, Βαγγέλης Ψωμάς.

Μουσικοί:
Κιθάρες: Γιάννης Αναστασάκης 
Τσέλο: Σοφία Ευκλείδη
Πιάνο: Θοδωρής Κοτεπάνος
Κρουστά: Ιάκωβος Παυλόπουλος 
Κοντραμπάσο: Θάνος Πολυμενέας Λιοντήρης

Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού 
Χορογραφία: Αγγελική Στελλάτου
Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου