Του Χρίστου Καλουντζόγλου

Η νέα πτέρυγα του Μεγάρου Μουσικής μετατράπηκε σε λαβύρινθο κι εκεί συναντήθηκαν ο Μπόρχες και ο Εμπειρίκος, 100 φυλακισμένοι ποιητές, μεταξύ των οποίων ο Ρίτσος, ο Φραντς Κάφκα και ο Καβάφης (δια χειρός Κύριλλου Σαρρή),  ο Οδυσσέας του Τζόυς, ο 17χρονος Αφροαμερικανός Τζορτζ Τζάκσον, ο αρμενικής καταγωγής Τούρκος δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ και η Τουρκάλα εικαστικός Ντίντεμ Ερκ, αλλά και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, συγγραφείς και διανοούμενοι. 

Ως τόπος συνάντησης «ορίστηκαν» τα διάφορα επίπεδα της νέας πτέρυγας του Μεγάρου Μουσικής, χώροι «κρυφοί» και δημόσιοι, που σχηματίζουν διαδρομές δαιδαλώδεις, με «αναγνωστήρια», «αρχεία» και «βιβλιοστάσια», σε μία μετα-μπορχεσιανή βιβλιοθήκη της Βαβέλ. Η Άννα Καφέτση επιμελήθηκε το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Η Άγραφη Βιβλιοθήκη», που διοργανώθηκε από το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών annexM. Πάνω από 100 έργα ζωγραφικής, γλυπτά, εγκαταστάσεις και βιντεοεγκαταστάσεις, ηχητικά έργα και περφόρμανς, βιβλία καλλιτεχνών, συγκροτούν ένα σύμπαν από βιβλία και κείμενα, μέσα από τη φυσική, υβριδική και άυλη παρουσία τους.

Οι χαρακτήρες που αναδύονται από τα βιβλία δημιουργούν νέες μυθοπλασίες, οι καλλιτέχνες αφηγούνται με διαφορετικό τρόπο τις ιστορίες που φέρει μέσα του κάθε βιβλίο, οι χώροι ανάγνωσης που ανοίγονται είναι όσοι και οι επισκέπτες της Βαβέλ.
Περιδιαβαίνοντας τον λαβύρινθο Μετά τη Βαβέλ, στεκόμαστε μπροστά στο τείχος από τούβλα, του οποίου η ομοιομορφία αμφισβητείται από ένα βιβλίο, που έχει τοποθετηθεί σε ένα σημείο στη βάση του τοίχους. Έργο του Χόρχε Μέντες Μπλέικ.

Didem Erk, Sinking Sand, 2018. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.

Η γεννημένη το 1986 Τουρκάλα καλλιτέχνης Ντίντεμ Ερκ δημιουργεί μία εγκατάσταση με μεικτά μέσα, με τον τίτλο Sinking Sand, που αναφέρεται στη δολοφονία του αρμενικής καταγωγής δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ, ο οποίος έδωσε τη ζωή του αγωνιζόμενος για το δικαίωμα όλων στη συνύπαρξη.

Και δίπλα στο έργο της Ντίντεμ Ερκ βρίσκονται δύο «ματωμένα» αντίτυπα του βιβλίου Les Freres de Soledad,  όπως τα «διαβάζει» η εικαστικός Του Βαν Τραν. Τη δεκαετία 1960, ο 17χρονος Αφροαμερικανός Τζορτζ Τζάκσον, καταδικάστηκε σε φυλάκιση ενός έτους ως συνεργός σε κλοπή 70 δολαρίων. Η δίκη έγινε στην Καλιφόρνια, όπου η νομοθεσία επιτρέπει την επανάληψη της δίκης κάθε χρόνο και την επιβολή ξανά και ξανά της ίδιας ποινής. Έτσι, ο Τζάκσον καταδικάστηκε σε συνολική φυλάκιση 12 ετών. Τελικά, δολοφονήθηκε στη φυλακή. Τα κείμενα, τα ποιήματα και οι επιστολές που έγραψε κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του, στα οποία περιγράφει την αδικία και την ανισότητα που αισθανόταν, έγιναν μανιφέστο του κινήματος των Μαύρων Πανθήρων. Στη Γαλλία, η ιστορία έγινε γνωστή χάρη στον Jean Genet, που έγραψε τον πρόλογο σε μία ανθολογία επιστολών του Τζάκσον που συγκεντρώθηκαν στο βιβλίο Les Freres de Soledad (Gallimard 1971).

Τoy Ban Tran, Imaginary Jackson, 2014. Δύο αντίτυπα του βιβλίου Soledad Brother του George Jackson, δημοσιευμένο το 1972, κόκκινο μελάνι. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και της γκαλερί Meessen De Clercq, Βρυξέλλες.

Ανάμεσα στα βιβλία των 100 φυλακισμένων ποιητών, που παρουσίασε ως εγκατάσταση η Ινδή εικαστικός Σίλπα Γκούπτα, «ανακαλύψαμε» τον Γιάννη Ρίτσο...

Σίλπα Γκούπτα, For, In Your Tongue, I Cannot Fit: 100 Jailed Poets, 2017-2018. 100 βιβλία χυμένα σε ερυθρό ορείχαλκο, τραπέζι. Ευγενική παραχώρηση της GALLERIA CONTINUA, San Gimignano/ Beijing/Les Moulins/Habana.

Ο Γιώργος Χατζημιχάλης προσεγγίζει εικαστικά τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Στο διάδρομο λίγο πριν από την έξοδο, ακούμε ηχητικό ντοκουμέντο  με τον ποιητή να διαβάζει έργα του. (Ο Εμπειρίκος διαβάζει Εμπειρίκο, Ο Δρόμος, διάρκεια 7΄ 57΄΄,  LYRA, 1965).

Ο Κύριλλος Σαρρής σε μία από τις πολλές δουλειές που παρουσιάζει, «διαβάζει» το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη Θάλασσα του πρωιού.

Κύριλλος Σαρρής, 10 μέρες, 1999. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη.

Η επιλογή των έργων που παρουσιάζουμε σε αυτές τις σελίδες ενδέχεται να θεωρηθεί ότι δεν είναι ανάλογη του «μεγέθους» του κάθε καλλιτέχνη. Πρόκειται για μία εντελώς προσωπική προσέγγιση, όπως εξάλλου συμβαίνει με τον αναγνώστη κάθε έργου, που στο τέλος δίνει τη δική του ερμηνεία, μεταγράφοντας στην προσωπική του βιβλιοθήκη την ιστορία που παρήγαγε ο συγγραφέας. 

Η έκθεση σύγχρονης τέχνης Μετά τη Βαβέλ είναι το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας και αναπτύχθηκε από το μπαλκόνι των Μουσών και τον εκθεσιακό χώρο της νέας πτέρυγας, μέχρι την υπόγεια στοά και την υπηρεσιακή αυλή.  Διοργανώθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του «Αθήνα 2018- Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».

Συμμετείχαν 25 διεθνώς αναγνωρισμένοι καλλιτέχνες: Fiona Banner, Jorge Mendez Blake, Irma Blank, Benny Brunner, Ulises Carrion, Ανδρέας Εμπειρίκος, Didem Erk, Dora Garcia, Shilpa Gupta, Gary Hill, Βλάσης Κανιάρης, William Kentridge, Julien Levesque, Michael Mandiberg, Ράνια Μπέλλου,  Rivane Neuenschwander, Γιώργος Ξένος, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Estefania Penafiel Loaiza, Κύριλλος Σαρρής, Dayanita Singh, Michelle Stuart, Stephanie Syjuco, Thu Van Tran, Γιώργος Χατζημιχάλης. 

Στο άγνωστο και άβατο υπόγειο του Μεγάρου ο Γκάρι Χιλ τοποθετεί τη βιντεοεγκατάσταση Viewer. Ένα έργο που εκπλήσσει καθώς εκτίθεται σε ένα μέρος του Μεγάρου που ελάχιστοι έχουν γνωρίσει. Gary Hill, Viewer, 1966. Πεντακάναλη βίντεο εγκατάσταση.

Μετά την ενθουσιώδη υποδοχή της, η Έκθεση Μετά τη Βαβέλ παρατείνεται έως το Σάββατο 18 Μαΐου.

Στο πλαίσιο της Έκθεσης πραγματοποιούνται έως τις 18 Μαΐου δωρεάν ξεναγήσεις (για τους κατόχους εισιτηρίων) κάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 17:00 από την ιστορικό τέχνης του annexM Νίκη Παπασπύρου. 
 

* Φωτογραφία στην κορυφή: Jorge Mendez Blake, The Castle, 2007. Τούβλα και ισπανική έκδοση του βιβλίου του Φραντς Κάφκα «Ο Πύργος». Eυγενική παραχώρηση της Fundacion JUMEX, Πόλη του Μεξικού.