Μετρό της Αθήνας- To Βασικό Έργο και οι επεκτάσεις του

Το δίκτυο του μετρό της Αθήνας είναι ένα από τα πιο σύγχρονα της Ευρώπης. Η κατασκευή του, συμπεριλαμβανομένων των επεκτάσεων που ακολούθησαν, έχει αλλάξει τα δεδομένα της δημόσιας μεταφοράς στην Αθήνα, μίας πόλης που, μέχρι πρότινος, κατατάσσονταν στις πιο μολυσμένες πόλεις της Ευρώπης, καθώς ασφυκτιούσε από το νέφος. Ο αριθμός των αυτοκινήτων έφτανε τα 1,4 εκατ. οχήματα και οι συγκοινωνίες περιορίζονταν σε μια υπέργεια γραμμή ηλεκτρικού ( «Γραμμή 1») και στις εξαιρετικά ανεπαρκείς γραμμές λεωφορείων.
Η κατασκευή του βασικού έργου του μετρό της Αθήνας ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1992, αποτελώντας ένα έργο εξαιρετικής τεχνικής πολυπλοκότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, χάρη στην εν λόγω κατασκευή, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη αρχαιολογική ανασκαφή στην Πρωτεύουσα (79.000 τ.μ.), η οποία έφερε στο φως περισσότερα από 50.000 αρχαιολογικά ευρήματα από την νεολιθική περίοδο έως την σύγχρονη εποχή. Το Βασικό Έργο ολοκλήρωσε την κατασκευή του το 2003, με τη χρήση των πιο σύγχρονων τεχνολογιών και με την εντατική εργασία χιλιάδων εργαζομένων, επιστημόνων και τεχνιτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ακολούθησε η κατασκευή όλο και περισσότερων επεκτάσεων, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Το μετρό αποτελεί το σημαντικότερο συγκοινωνιακό μέσο της Αθήνας, εκτείνεται σε μήκος 39 χλμ. και 938.000 επιβάτες εξυπηρετούνται καθημερινά μέσα από 36 σύγχρονους σταθμούς. Στο πλαίσιο της λειτουργίας του, βελτιώθηκε σημαντικά η ποιότητα ζωής των κατοίκων, μειώθηκε ο αριθμός των καθημερινών μετακινήσεων με ιδιωτικά οχήματα και ως εκ τούτου η κυκλοφοριακή συμφόρηση, μειώθηκε, επίσης, δραστικά η εκπομπή αερίων του Θερμοκηπίου, δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας και αναβαθμίστηκε γενικότερα η εικόνα της πόλης. Εκτός από την άνεση, την ταχύτητα και αξιοπιστία των δρομολογίων του, το Μετρό της Αθήνας φημίζεται για τα εντυπωσιακά αρχαιολογικά εκθέματα στους κεντρικούς Σταθμούς του δικτύου του, καθώς και για τα έργα τέχνης διακεκριμένων καλλιτεχνών σχεδόν σε όλους τους Σταθμούς των Γραμμών 2 και 3.
Αναλυτικότερα Στοιχεία:
Βασικό έργο:
Το 2000 λειτούργησαν για πρώτη φορά οι άξονες «Γραμμή 2» (Σεπόλια - Σύνταγμα - Δάφνη) και η «Γραμμή 3» (Εθνική Άμυνα - Σύνταγμα), αντιπροσωπεύοντας ένα σύνολο 18 χλμ. και 19 σταθμούς. Το 2003 δόθηκε στο επιβατικό κοινό το τελευταίο εναπομείναν τμήμα του Βασικού Έργου, τμήμα Σύνταγμα-Μοναστηράκι της Γραμμής 3, αποτελούμενο από μία Σήραγγα συνολικού μήκους 1,4 χλμ.
Επεκτάσεις:
«Γραμμή 2»
Επέκταση Σεπόλια - Άγιος Αντώνιος (έναρξη λειτουργίας: 2004)
Πρόκειται για μία επέκταση μήκους 1,4 χλμ. που εξυπηρετεί, περίπου, 50.000 επιβάτες ημερησίως.
Οφέλη:
Το Μετρό ξεπέρασε τα όρια του Κηφισού ποταμού και μείωσε δραστικά το χρόνο μετακίνησης των κατοίκων των δυτικών προαστίων.
Οι επιβάτες χρειάζονται μόλις 7 λεπτά για να μετακινούνται με ασφάλεια, ταχύτητα και άνεση από το Σταθμό Άγιος Αντώνιος έως το κέντρο της Πρωτεύουσας (πλατεία Ομονοίας) και περίπου 45 λεπτά για το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος (με μια μετεπιβίβαση στο Σταθμό Σύνταγμα).
Επέκταση Δάφνη - Άγιος Δημήτριος (έναρξη λειτουργίας: 2004)
Πρόκειται για μία επέκταση μήκους 1,2 χλμ., εκ των οποίων τα 350 μ. είναι σήραγγα τριπλής τροχιάς και τα 860 μ. σήραγγα διπλής τροχιάς, με την προθήκη ενός νέου Σταθμού (‘Αγ. Δημήτριος / Αλ. Παναγούλης). Η επέκταση αυτή κατασκευάστηκε με τις μεθόδους ΝΑΤΜ και Ανοικτού Ορύγματος.
Οφέλη:
45.000 επιβάτες εξυπηρετούνται καθημερινά μέσω αυτής της επέκτασης.
Επέκταση Άγιος Δημήτριος - Ελληνικό (έναρξη λειτουργίας: 2013)
Πρόκειται για μία επέκταση με συνολικό μήκος 5,5 χλμ., η οποία περιλαμβάνει τους εξής 4 νέους σταθμούς: Ηλιούπολη, Άλιμος, Αργυρούπολη και Ελληνικό. Περιλαμβάνει, επίσης, και έναν υπόγειο χώρο εναπόθεσης 8 συρμών, για τις ανάγκες λειτουργίας της επέκτασης. Όλοι οι νέοι Σταθμοί έχουν μήκος 110 μ. και αποτελούνται από 3 επίπεδα, ενώ διαθέτουν εισόδους / εξόδους και στις δύο πλευρές της Λεωφ. Βουλιαγμένης. Για την κατασκευή της σήραγγας χρησιμοποιήθηκε μηχάνημα διάνοιξης σηράγγων ΤΒΜ-ΕΡΒ, με διάμετρο κεφαλής 9,5 μ. Οι σταθμοί, τα φρέατα αερισμού και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, καθώς επίσης και ο χώρος εναπόθεσης συρμών κατασκευάστηκαν με τη μέθοδο του ανοικτού ορύγματος.
Οφέλη:
Με την προσθήκη της εν λόγω επέκτασης, εκτιμάται ότι η ημερήσια επιβατική κίνηση του Μετρό αυξήθηκε κατά 83.000 επιβάτες ενώ παρατηρείται μία μείωση της οδικής κυκλοφορίας της τάξεως των 50.000 μετακινήσεων με Ι.Χ. ημερησίως.
Η απόσταση από τον Σταθμό Ελληνικό έως το κέντρο της Αθήνας (Σταθμός Σύνταγμα) διανύεται μόλις σε 14 λεπτά, ενώ με το αυτοκίνητο σε ώρες αιχμής σήμερα χρειάζονται περισσότερο από 45 λεπτά.
«Γραμμή 3»
Επέκταση Εθνική Άμυνα - Δ. Πλακεντίας - Αεροδρόμιο (έναρξη πλήρους λειτουργίας: 2010)
Η επέκταση Εθνική Άμυνα - Δ. Πλακεντίας - Αεροδρόμιο είναι ένα τμήμα της «Γραμμής 3», το οποίο καλύπτει μία υπόγεια διαδρομή 5,9 χλμ. μέχρι τον Σταθμό Δ. Πλακεντίας. Στο σημείο αυτό οι συρμοί του Μετρό αναδύονται στην επιφάνεια και συνεχίζουν να κινούνται επίγεια για 20,7 χλμ., χρησιμοποιώντας τις γραμμές του Προαστιακού Σιδηροδρόμου, ώστε να φθάσουν στο Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στο τμήμα της επέκτασης Εθνική Άμυνα - Δ. Πλακεντίας, περιλαμβάνονται οι σταθμοί Χολαργός, Νομισματοκοπείο, Αγία Παρασκευή και Χαλάνδρι. Ο σταθμός Χαλάνδρι, έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε μελλοντικά να είναι εφικτή η υποβίβαση της λεωφόρου Πλακεντίας (Ε.Λ. Πεντέλης).
Παράλληλα, στο πλαίσιο του έργου, κατασκευάστηκε και ένα νέο Αμαξοστάσιο (εμβαδού 60.000 τ.μ.) για τις ανάγκες της Γραμμής 3, στην περιοχή της Δ. Πλακεντίας, το οποίο συνδέεται με τον ομώνυμο Σταθμό, μέσω σήραγγας μήκους 200 μέτρων. Επιπλέον, ένα περαιτέρω έργο στην την ίδια γραμμή, προέβλεψε επιμέρους κατασκευαστικές εργασίες για τους σταθμούς του Χολαργού, της Αγίας Παρασκευής και του Νομισματοκοπείου, περιλαμβάνοντας την ολοκλήρωση της τελικής αρχιτεκτονικής επεξεργασίας, την αποκατάσταση του περιβάλλοντος τοπίου και την εγκατάσταση των ηλεκτρομηχανικών συστημάτων.
Οφέλη:
Η απόσταση μεταξύ των Σταθμών Μοναστηράκι - Αεροδρόμιο καλύπτεται σήμερα σε μόλις 37 λεπτά.
Η επέκταση Εθνική Άμυνα - Δ. Πλακεντίας - Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος εξυπηρετεί 55.000 επιβάτες ημερησίως.
Επέκταση Μοναστηράκι - Αιγάλεω (έναρξη λειτουργίας: 2007)
Πρόκειται για μία επέκταση μήκους 4,2 χλμ. η οποία περιλαμβάνει τους σταθμούς Κεραμεικό, Ελαιώνα και Αιγάλεω καθώς και 7 φρέατα εξαερισμού. Για την εξυπηρέτηση της επέκτασης, κατασκευάστηκε επίσης ένα Αμαξοστάσιο στην περιοχή του Ελαιώνα, συνολικής έκτασης 86.000 τ.μ. και ένας χώρος στάθμευσης στον σταθμό Κεραμεικό. Και οι τρεις νέοι Σταθμοί διακρίνονται για την υψηλή αισθητική τους και την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική διαρρύθμιση των χώρων τους, καθώς κοσμούνται από ειδικά σχεδιασμένα έργα τέχνης.
Οφέλη:
Εύκολη, γρήγορη και αξιόπιστη πρόσβαση στο κέντρο της Αθήνας. Αξίζει να σημειωθεί ότι για μια διαδρομή από το Αιγάλεω στο Σύνταγμα, απόσταση η οποία με το αυτοκίνητο σήμερα διανύεται σε τουλάχιστον 40 λεπτά, σε ώρες αιχμής, με τη λειτουργία του Μετρό, καλύπτεται πλέον μόλις σε 7 λεπτά.
Σύνδεση των Δυτικών Προαστίων με το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Μείωση των κυκλοφοριακών προβλημάτων και της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.
Ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς τόσο εσωτερικά στους νέους Σταθμούς του Μετρό όσο και στους εξωτερικούς χώρους.
Ανάπλαση των πλατειών, οι οποίες τελούσαν υπό κατάληψη για τις ανάγκες κατασκευής του έργου.
Ανάπτυξη νέων εμπορικών δραστηριοτήτων γύρω από τους Σταθμούς του Μετρό.
Αναβάθμιση της εικόνας της ευρύτερης περιοχής, λόγω της υψηλή αισθητικής των νέων σταθμών.
Επέκταση Αιγάλεω - Αγία Μαρίνα (έναρξη λειτουργίας: 2013)
Πρόκειται για μια νέα επέκταση της «Γραμμής 3», από το σταθμό Αιγάλεω μέχρι το σταθμό Αγ. Μαρίνα (Δήμος Αγ. Βαρβάρας). συνολικού μήκους 1,4 χλμ. Επιπλέον, το 2014, κατασκευάστηκε ένας χώρος στάθμευσης Ι.Χ. αυτοκινήτων 382 θέσεων, παραπλεύρως του Σταθμού Αγία Μαρία, ο οποίος εξυπηρετεί τις ανάγκες μετεπιβίβασης από τα Ι.Χ. στο Μετρό, τόσο από τους Δήμους της περιοχής (Αγ. Βαρβάρα, Αιγάλεω, Χαϊδάρι), όσο και από την ευρύτερη περιοχή της δυτικής Αττικής (Ελευσίνα, Μάνδρα, κλπ.). Ο εν λόγω χώρος στάθμευσης αποτελείται από έξι (6) επίπεδα, ένα εκ των οποίων είναι υπόγειο και λειτουργεί σύμφωνα με τις υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας για την εξυπηρέτηση του κοινού.
Οφέλη:
Ο Σταθμός Αγία Μαρίνα εξυπηρετεί καθημερινά περισσότερους από 30.000 επιβάτες και υπολογίζεται ότι η ημερήσια συνολική επιβατική κίνηση της «Γραμμής 3», στο τμήμα Αγ. Μαρίνα - Μοναστηράκι, ξεπερνά τα 100.000 άτομα.
Η μετακίνηση από το Σύνταγμα προς τον σταθμό Αγ. Μαρίνα καλύπτεται σε 8 λεπτά και η επέκταση αυτή εξυπηρετεί συγκοινωνιακά την ευρύτερη περιοχή του Αιγάλεω, του Χαϊδαρίου και της Αγίας Βαρβάρας και ειδικότερα το Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων, το Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, το Αττικό Νοσοκομείο και τις εμπορικές επιχειρήσεις της περιοχής.
Επέκταση της Γραμμής 3 προς τα δυτικά προάστια της πόλης με κατάληξη τον Πειραιά (υπό κατασκευή)
Πρόκειται για ένα έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Υλοποιείται σε δύο διακριτές φάσεις, στο πλαίσιο δύο προγραμματικών περιόδων ΕΣΠΑ 2007-2013 και ΕΣΠΑ 2014-2020. Η Φάση Α’ περιλαμβάνει τις προπαρασκευαστικές εργασίες και τις αρχικές εργασίες κατασκευής της επέκτασης, την προμήθεια 17 συρμών καθώς και την προμήθεια και εγκατάσταση της σηματοδότησης των συρμών και τις κεντρικές εργασίες του συστήματος αυτόματης επιτήρησης των συρμών. Ένα περαιτέρω στάδιο των εργασιών, που προγραμματίζονται να πραγματοποιηθούν τα επόμενα χρόνια, θα ολοκληρώσουν το έργο, ώστε να παρέχει στους επιβάτες μία νέα γραμμή 7,6 χλμ. και έξι νέους υπόγειους σταθμούς μετρό (Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλός, Νίκαια, Μανιάτικα, Πειραιάς, Δημοτικό Θέατρο).
Οφέλη:
Με την κατασκευή της επέκτασης του Μετρό προς τον Πειραιά θα εξυπηρετούνται καθημερινά 132.000 επιβάτες, ενώ ο συνολικός χρόνος από το Λιμάνι έως το Αεροδρόμιο θα διανύεται με το Μετρό μόλις σε 45 λεπτά.
Επιπρόσθετα, με τη λειτουργία του έργου θα κυκλοφορούν καθημερινά περίπου 23.000 ΙΧ οχήματα λιγότερα, επιφέροντας αντίστοιχα μείωση των ρύπων CO2 κατά 120 τόνους ημερησίως.
Στον Σταθμό Πειραιά προβλέπεται να δημιουργηθεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό Συγκοινωνιακό Κέντρο, συνενώνοντας λειτουργικά δύο γραμμές Μετρό (Γραμμή 1 και Γραμμή 3), το Λιμάνι , τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο και το Τραμ, το οποίο προβλέπεται επίσης να διέλθει από την περιοχή αυτή, διευκολύνοντας έτσι τις μετεπιβιβάσεις μεταξύ όλων των μέσων μεταφοράς.
Κατά τα έτη της κατασκευής της επέκτασης αναμένεται να απασχοληθούν 2 000 άτομα.
«Γραμμή 4»
Το τρέχον Σχέδιο Ανάπτυξης Γραμμών Μετρό Αθήνας περιλαμβάνει τη Γραμμή 4 του Μετρό, Άλσος Βεΐκου-Ευαγγελισμός-Φάρος-Μαρούσι, με τις επεκτάσεις της (α) προς Βύρωνα/Άνω Ηλιούπολη και (β) προς Πετρούπολη και Εθνική Οδό. Το έργο θα έχει μακροπρόθεσμη υλοποίηση.
Η χρηματοδότηση του έργου για την κατασκευή της Γραμμής 4, στο τμήμα Άλσος Βεΐκου - Γουδί, έχει προβλεφθεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014 - 2020, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους EUR 601 200 000.
Μετρό της Αθήνας - Γραμμές 2 και 3
Προγραμματική περίοδος: 2000-2006
Συνολική επένδυση: EUR 1.866. 000 000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 933. 000. 000
Αττικό Μετρό - επεκτάσεις των γραμμών 2 και 3
Προγραμματική περίοδος: 2007-2013
Συνολική επένδυση: EUR 1.511. 000. 000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 742 .500. 000
Σταθμοί και ηλεκτρομηχανικές εργασίες στην επέκταση της γραμμής 3 του Αθηναϊκού μετρό (Χολαργός, Νομισματοκοπείο, Αγία Παρασκευή)
Προγραμματική περίοδος: 2007-2013
Συνολική επένδυση: EUR 44. 053. 000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 21 .993. 427
Επέκταση της γραμμής 3 του Αθηναϊκού μετρό: τμήμα Αιγάλεω - Αγία Μαρίνα, αμαξοστάσιο Ελαιώνα, σταθμοί Αγίας Μαρίνας και Κεραμεικού
Προγραμματική περίοδος: 2007-2013
Συνολική επένδυση: EUR 75. 375. 000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 50.158 .500
Επέκταση Αθηναϊκού Μετρό από Χαϊδάρι προς Πειραιά & τροχαίο υλικό Αθηναϊκού μετρό - αρχικές κατασκευαστικές εργασίες και προμήθεια τροχαίου υλικού - φάση Α
Προγραμματική περίοδος: 2007-2013
Συνολική επένδυση: EUR 391. 000 .000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 186.189. 780
Έρευνα: ΕΛΙΑΜΕΠ
Πηγές:
https://ec.europa.eu/regional_policy/el/projects/greece/hercules-rides-the-tube
https://ec.europa.eu/regional_policy/el/projects/greece/athens-metro-system-extensions-will-create-jobs-and-cut-pollution
https://ec.europa.eu/regional_policy/el/projects/greece/construction-programmes-to-extend-athens-metro
https://www.ametro.gr/?page_id=112
https://www.ametro.gr/?page_id=114
https://www.ametro.gr/?page_id=116
https://www.espa.gr/el/Pages/BestPracticesFS.aspx?item=1223
https://www.espa.gr/el/Pages/BestPracticesFS.aspx?item=1153
http://anaptyxi.gov.gr/el-gr/%CE%95%CE%A1%CE%93%CE%91-%CE%95%CE%9D%CE%99%CE%A3%CE%A7%CE%A5%CE%A3%C